Chính sách bảo hộ ngăn xe của Trung Quốc tràn vào Mỹ

Washington đã xây dựng “một pháo đài” để ngăn chặn làn sóng xe điện của Trung Quốc. Dưới thời Tổng thống Donald Trump trước đây, chính phủ Mỹ đã áp thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu từ Trung Quốc. Tổng thống Joe Biden ủng hộ chính sách đó và đi xa thêm một bước nữa là từ chối cấp các khoản tín dụng thuế trị giá hàng nghìn đô la đối với xe điện không được sản xuất tại Mỹ hoặc các đối tác thương mại tự do của Mỹ (Mexico và Canda)

Những động thái này khiến các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc gần như không thể cạnh tranh với xe điện sản xuất tại Mỹ hoặc nhập khẩu từ các quốc gia thân thiện, ngay cả khi họ dễ dàng thâm nhập các thị trường khác.

Nhưng sự trỗi dậy của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc mạnh mẽ đến mức một số quan chức Mỹ cho rằng ngay cả những rào cản thương mại đáng kể hiện nay cũng có thể không đủ để đẩy họ ra khỏi thị trường Mỹ trong tương lai. Các quan chức Mỹ chỉ ra rằng, những khoản trợ cấp khổng lồ củ chính phủ Trung Quốc đã thúc đẩy chuỗi cung ứng xe điện, cho phép các nhà sản xuất Trung Quốc bán xe của họ với giá thấp không công bằng.

“Trung Quốc quyết tâm thống trị thị trường xe điện bằng các thực hành thương mại không công bằng, nhưng tôi sẽ không để họ làm vậy”, ông Biden nói với các công nhân công đoàn ô tô ở bang Illinois hồi đầu tháng này.

Trung Quốc đang trên đường thay thế Nhật Bản để trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới trong năm nay. Các hãng xe Trung Quốc sản xuất khoảng 2/3 tổng số xe điện trên toàn cầu. Và BYD, hãng xe điện lớn nhất Trung Quốc sản xuất 1,9 triệu xe vào năm ngoái, nhiều hơn 1,4 triệu xe của Tesla (Mỹ).

“Hãy tưởng tượng ngành xe điện Trung Quốc như một quái vật Go‌dizilla thời hiện đại với sức mạnh có thể chà đạp và phá hủy bất cứ thứ gì cản đường nó. Thị trường duy nhất mà Trung Quốc chưa thực sự bắt đầu phát động cuộc tấn công lớn là Mỹ”, Michael Dunne, CEO của ZoZo Go, một công ty tư vấn chuyên về ngành xe điện Trung Quốc, nói và cho biết xe điện của Trung Quốc đã bán sang hơn 100 nước.

Kêu gọi tăng thuế thêm nữa

Một số nhà lập pháp và nhà hoạch định chính sách Mỹ muốn tiếp tục ngăn chặn xe điện Trung Quốc. Họ đang kêu gọi chính quyền Tổng thống Joe Biden xem xét mở rộng thêm thuế quan đối với ô tô Trung Quốc.

“Chỉ là vấn đề thời gian trước khi các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc có thể chịu được mức thuế 25%”, các thành viên của Ủy ban đặc biệt của Hạ viện Mỹ về Trung Quốc viết trong một lá thư gửi Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai trong tháng này.

Trong khi đó, các quan chức chính quyền Biden cho biết họ đã rút ra được những bài học đắt giá từ sự trỗi dậy của các đối thủ Trung Quốc, khiến các nhà sản xuất Mỹ trong các ngành công nghiệp như tấm pin mặt trời và thép bị lép vế.

Brian Janovitz, cố vấn trưởng của bộ phận thực thi thương mại Trung Quốc ở USTR, cho biết, cơ quan này đang cảnh giác trước nguy cơ xe điện Trung Quốc tràn ngập thị trường Mỹ.

“Chúng tôi đã học được từ kinh nghiệm trong quá khứ rằng nếu bạn chờ đợi lượng lớn hàng nhập khẩu tràn ngập thị trường, thì việc chống lại mối đe dọa đó trở nên khó khăn hơn nhiều”, ông nói trong một hội thảo tháng 8.

Mức thuế nhập khẩu cao hơn nhằm vào ô tô Trung Quốc có thể nhận được phản ứng trái chiều của các nhà sản xuất ô tô Mỹ. Họ mong muốn thấy chính sách của chính phủ Mỹ sẽ kìm hãm sự phát triển của ngành xe điện Trung Quốc, nhưng cũng cảnh giác với khả năng Bắc Kinh trả đũa ô tô của Mỹ bằng thuế nhập khẩu, vì Trung Quốc hiện cho thị trường lớn thứ hai của các mẫu xe thương hiệu Mỹ.

Vấn đề càng phức tạp hơn khi Trung Quốc đã xây dựng chuỗi cung ứng thống trị cho pin xe điện và các khoáng chất cần thiết để sản xuất pin. Theo John Bozzella, Chủ tịch Liên minh Đổi mới ô tô, một tổ chức có các thành viên bao gồm Ford Motor và General Motors, các nhà sản xuất ô tô của Mỹ chắc chắn sẽ dựa vào những nguồn cung pin này khi họ đẩy mạnh sản xuất xe điện để đáp ứng mục tiêu giảm lượng khí thải carbon mà chính phủ Mỹ đặt ra.

“Ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc được xây dựng từ 10 đến 15 năm trước”, Bozzella nói.

Thị trường châu Âu nằm trong số các mục tiêu ở nước ngoài lớn nhất của các hãng xe điện Trung Quốc. SUV Atto 3 của BYD trở thành một trong những mẫu xe điện bán chạy nhất toàn cầu. SUV Atto 3 có trang bị hệ thống hỗ trợ lái tiên tiến và ghế sưởi, được chào bán với giá 39.500 euro, tương đương khoảng 43.000 đô la. MG5 EV, một mẫu xe điện bán chạy khác, được sản xuất bởi thương hiệu MG (Anh) hiện thuộc sở hữu của SAIC Motor, một hãng xe nhà nước Trung Quốc. Giá khởi điểm cua mẫu xe này là đầu từ 35.395 euro, tương đương 38.500 đô la. Theo Cox Automotive, tại Mỹ, giá bán xe điện trung bình trong tháng 7 là 53.469 đô la.

Cho đến nay, Liên minh châu Âu (EU) vẫn duy trì mức thuế nhập khẩu 10% đối với ô tô Trung Quốc. Hồi tháng 10, khối này mở cuộc điều tra để xem có nên tăng thuế hay không, vì cáo buộc, nhờ trợ cấp của nhà nước, xe Trung Quốc thường được với giá bán thấp hơn 20% so với các mẫu xe do EU sản xuất.

Liu Pengyu, người phát ngôn sứ quán Trung Quốc tại Washington, chỉ trích chính sách của Mỹ là phân biệt đối xử với ngành công nghiệp xe điện của các nước khác, làm suy yếu sự cạnh tranh công bằng.

“Chúng tôi sẽ theo dõi chặt chẽ các diễn biến và bảo vệ vững chắc các quyền và lợi ích của mình”, ông nói.

Trong khi đó, một số nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang chuẩn bị lắp ráp xe điện tại Mỹ hoặc gần Mỹ để tránh thuế. Polestar, thương hiệu xe điện hạng sang thuộc sở hữu của hãng xe Geely của Trung Quốc và Volvo, công ty con của hãng này, có kế hoạch bắt đầu sản xuất tại bang Nam Carolina vào năm tới. Chery, một hãng xe khác của Trung Quốc, đang xây dựng một nhà máy ở Mexico. Trong khi đó, BYD và MG cũng đang tăng cường hiện diện tại Mexico.

Các nhà phân tích dự báo, nỗ lực xuất khẩu của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc sẽ trở nên quyết liệt hơn nữa vì họ đã xây dựng được năng lực sản xuất xe và pin khổng lồ.

Wendy Cutler, Phó Chủ tịch viện Chính sách xã hội Châu Á, một tổ chức tư vấn có trụ sở ở Washington, cho biết, Trung Quốc có khả năng sản xuất thêm khoảng 10 triệu ô tô sau khi đáp ứng nhu cầu trong nước với 26 triệu ô tô mỗi năm. Liệu thế giới có thể hấp thụ hết lượng sản xuất đó hay không vẫn là một câu hỏi còn bỏ ngỏ.