59.000 tượng phật bằng đá đã trải qua hơn 1.000 năm phong hóa

Hang đá Vân Cương, Trung Quốc được xây dựng theo lệnh của một hoàng đế của triều đại Bắc Ngụy (386-534) để dập tắt xung đột sắc tộc thông qua việc truyền bá Phật giáo và đã tiếp đón các chức sắc từ hơn 20 quốc gia trong nhiều thập kỷ qua.

Quần thể điêu khắc Vân Cương có khoảng hơn 50 động nhỏ, trong đó 20 động tương đối hoàn chỉnh. Toàn bộ quần thể này chia thành 3 phần: đông, trung và tây, trong động có các khám thờ Phật được tạc dày như tổ ong. Phần phía đông chủ yếu là các tháp, nên còn gọi là động tháp. 

Các động ở giữa, mỗi động đều phân thành hai gian trước - sau, ở giữa là Phật tổ, vách động và đỉnh động đều dày đặc các bức phù điêu. Phía tây chủ yếu là các động nhỏ, đa phần là tác phẩm sau khi Bắc Ngụy rời đô về Lạc Dương (thuộc tỉnh Hà Nam ngày nay).

Vào năm 2020, một cuộc triển lãm kỹ thuật số tập trung vào Hang đá Vân Cương, một kho tàng nghệ thuật Phật giáo ở miền bắc Trung Quốc, đã trở thành một điểm thu hút những người yêu nghệ thuật ở Thượng Hải. Triển lãm bắt mắt nhất là một bản sao in 3D tỉ lệ 1-1 tái tạo chính xác hình dáng ban đầu của một trong những hang động cách đó hơn 1.600 km.

"Sau chặng Thượng Hải, chuyến tham quan triển lãm đã bị hoãn lại do Covid-19. Nhưng việc dựng lại chỉ là tạm thời. Trong những tháng tiếp theo, chúng tôi dự định đi tour tỉnh Giang Tô. Sau đó, chúng tôi sẽ tiếp tục chuyến lưu diễn ở Ý, Nhật Bản và các nước khác trong tương lai", Ning Bo, trưởng nhóm công nghệ 3D Hang đá Vân Cương, nói với The Global Times.

Được tạo thành từ các khối, có thể tháo rời thân thiện với môi trường, mô hình phải đối mặt với một hành trình quốc tế bằng tàu trong tám container lớn. Đây không phải là nhiệm vụ dễ dàng nếu xét đến tác động của đại dịch.

Dù trải qua hơn 1.000 năm phong hóa, di tích tuyệt đẹp này còn chói lọi hơn ở thế kỷ 21. Đằng sau đó là những nỗ lực của các học giả và những kỹ thuật bảo tồn tiên tiến nhất.

Việc bảo tồn di tích đã trải qua nhiều thăng trầm do chiến tranh thường xuyên và sự phát triển công nghiệp nhanh chóng mà Trung Quốc đã trải qua trong nửa sau của thế kỷ 20. Hang đá Vân Cương đây đã được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào năm 2001.

Một người xem bản sao 3D của hang động số 6. Ảnh: IC

Kỳ diệu dùng công nghệ bảo tồn 59.000 tượng phật bằng đá

Năm 1973, trước sự chứng kiến của gần 200 nhà báo từ 24 quốc gia, Thủ tướng Trung Quốc lúc bấy giờ là Chu Ân Lai đã tuyên bố quyết tâm bảo vệ và cải tạo Hang đá Vân Cương.

Từ năm 1974 đến năm 1976, các hang động từ số 5 đến số 20 đã được sửa chữa và gia cố và một số tác phẩm chạm khắc đã được cứu khỏi bờ vực sụp đổ. Tuy nhiên, một vấn đề lớn là một con đường cao tốc đâm xuyên qua sa mạc phía trước Hang đá Vân Cương.

Theo các nhân viên của Học viện Nghiên cứu Hang đá Vân Cương, mỗi ngày có khoảng 16.000 lượt xe chở than chạy qua. Bụi than vương vãi trên các bức tượng Phật biến thành axit trong mưa, điều này đã đẩy nhanh quá trình phong hóa các bức tượng lâu đời tại khu vực này.

Vào cuối những năm 1990, đường cao tốc chuyên chở than đã được di dời và xe tải chở than bị cấm đi qua gần khu vực này.

Xét đến tầm quan trọng to lớn của Hang đá Vân Cương trong lịch sử văn minh nhân loại, làm thế nào để bảo tồn kho báu này và giới thiệu nó ra thế giới bên ngoài đã trở thành câu hỏi lớn đối với các nhà nghiên cứu. Để có một giải pháp, các nhân viên tại Học viện Nghiên cứu Hang động Vân Cương đã tập trung sự chú ý của họ vào kỹ thuật số hóa.

Vào năm 2014, việc thành lập Trung tâm Kỹ thuật số Vân Cương đã đẩy việc bảo tồn vào "kỷ nguyên kỹ thuật số". Nhóm nghiên cứu đã số hóa dữ liệu họ thu thập được sau nhiều năm trong hang động, cho phép họ tái tạo ba hang động (số 3, 12 và 18 cho đến nay) thông qua in 3D.

Hang đá Vân Cương, nằm ở thành phố Đại Đồng, tỉnh Sơn Tây phía bắc Trung Quốc, có 45 hang động chính và hơn 59.000 bức tượng đá. (Ảnh: Shutterstock / Meiqianbao)

Trong số đó, nhóm nghiên cứu đã tiến hành thu thập dữ liệu kỹ thuật số 3D có độ trung thực cao bên trong hang động số 12, được biết đến với các loại nhạc cụ phương Tây và phương Đông quý giá.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng nhựa axit polylactic có thể phân hủy thân thiện với môi trường để in, thêm một lớp sơn đá bên ngoài để mô phỏng kết cấu của các bức tường của hang động và sau đó là một lớp sơn chống cháy khác.

"Bạn có thể tưởng tượng toàn bộ khu phức hợp là một mô hình giống Lego, với mỗi khối giống Lego có diện tích hơn hai mét vuông. Chúng tôi đã sử dụng tám thùng chứa để ghép chúng lại với nhau", Ning giải thích.

Bên cạnh phần trình bày, Ning nói rằng giá trị của công nghệ in 3D hiện tại là rất lớn, đặc biệt là khi nói đến các nỗ lực nghiên cứu khoa học và bảo quản. Ví dụ, công nghệ quét laser 3D được sử dụng để theo dõi thời tiết của các hang động.

Ning nói thêm: "Chúng tôi giống như những bác sĩ, và những hình khắc quý giá trên bề mặt hang động chính là bệnh nhân. Chúng tôi làm việc chăm chỉ để điều trị cho họ bằng các liệu pháp vật lý và kỹ thuật số".