Nhóm 7 nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) trong tuần qua đã kết thúc hội nghị thượng đỉnh bằng một thỏa thuận thảo luận về một loạt biện pháp trừng phạt mới chống lại Nga.

Tuy nhiên, cuộc họp lần này đã nhấn mạnh hạn chế của việc sử dụng những công cụ kinh tế để trừng phạt Nga, sau 4 tháng Moscow phát động “chiến dịch quân sự đặc biệt” tại Ukraine.

Trong khi việc chuyển giao vũ khí đã tạo ra sự khác biệt ngay lập tức trên tiền tuyến, và Ukraine đang yêu cầu thêm khí tài để đẩy lùi lực lượng Moscow, các biện pháp trừng phạt đã được chứng minh là có hiệu quả chậm.

Một vài trong số các biện pháp trừng phạt của phương Tây đã phản tác dụng, trong khi những biện pháp mới cho đến nay thì lại quá phức tạp để triển khai nhanh chóng, theo Wall Street Journal.

Giảm động lực để tăng cường trừng phạt Nga

Trong hội nghị thượng đỉnh kéo dài ba ngày (26-28/6), các nhà lãnh đạo G7 đã thống nhất kiên định hỗ trợ Ukraine. Họ cũng không có dấu hiệu bất đồng chính kiến trước công chúng.

Các biện pháp trừng phạt chưa từng có của G7 và các quốc gia khác nhằm vào Nga đã gây ra biến động thị trường toàn cầu và khiến chi phí năng lượng tăng.

Hiện lạm phát cao, tăng trưởng chậm lại và bóng ma thiếu hụt năng lượng ở châu Âu vào mùa đông này đang làm giảm động lực của phương Tây trong việc áp dụng các biện pháp trừng phạt cứng rắn hơn đối với Moscow.

Sự khác biệt giữa các nhà lãnh đạo của Mỹ, Canada, Anh, Pháp, Italy, Đức và Nhật Bản đã khiến họ không thống nhất được các biện pháp trừng phạt mới. Nhóm này chỉ có thể thống nhất việc bắt đầu thực hiện các biện pháp từ giới hạn giá dầu đến cấm vận vàng Nga.

Khi hầu hết phương án sẵn có để ngay lập tức trừng phạt Nga đã cạn kiệt, họ chỉ còn có thể thảo luận về những phương án phức tạp và gây tranh cãi hơn.

“Chúng tôi sẽ xem xét một loạt phương pháp tiếp cận, bao gồm các phương án có thể cấm toàn diện tất cả dịch vụ cho phép vận chuyển dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ của Nga trên toàn cầu”, thông cáo của G7 viết.

Một số quan chức và chuyên gia cho biết bất kỳ biện pháp nào được nêu trong tuyên bố của G7 đều mất nhiều thời gian để đưa vào dự thảo và áp dụng.

“Đây là một cam kết rất tham vọng, cũng như sẽ cần thêm thời gian và công sức", Thủ tướng Đức Olaf Scholz nói về đề xuất siết giá dầu Nga của Mỹ.

Việc các nhà lãnh đạo không thể cam kết các biện pháp chi tiết mới đã chứng minh rằng những biện pháp trừng phạt hiện tại đã vượt quá ngưỡng chịu đựng của hầu hết nhà hoạch định chính sách phương Tây, John Lough, một thành viên tại Chatham House, một tổ chức tư vấn của Anh, nhận định.

"Gót chân Achilles" của các lệnh trừng phạt

John E.Smith, cựu lãnh đạo Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài thuộc Bộ Tài chính Mỹ, cho biết các quốc gia G7 và đối tác của họ giờ phải quyết định một chiến lược trong trường hợp việc đối đầu kinh tế với Nga kéo dài. Họ cũng phải đồng thời thuyết phục cử tri về những hậu quả có thể xảy ra, ông cho biết thêm.

Chính phủ Đức vào tuần trước đã cảnh báo về tình trạng thiếu khí đốt tiềm ẩn và khả năng hạn chế nguồn cung khí đốt cho các hộ gia đình, trong đó có cả nhiên liệu để sưởi ấm.

“Nga đặt cược rằng họ có thể chịu đựng được những tổn hại cho nền kinh tế của mình nhiều hơn mức mà Mỹ và châu Âu sẵn sàng chịu đựng”, ông Smith nói.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi gặp mặt Thủ tướng Đức Olaf Scholz bên lề hội nghị thượng đỉnh G7 hôm 27/6. Ảnh: Reuters.

“Gót chân Achilles” của các lệnh trừng phạt đối với dầu khí của Nga là việc chúng chỉ có thể mang đến hiệu quả đầy đủ, nếu hầu hết thế giới cùng tham gia.

Chẳng hạn, các kế hoạch trừng phạt xuất khẩu dầu Nga đã bị ảnh hưởng khi Trung Quốc, Ấn Độ và một số nước khác sẵn sàng mua dầu của Moscow. Doanh thu mà Nga đã đánh mất khi lượng dầu xuất khẩu giảm có thể được bù đắp bởi giá tăng.

Để mở rộng liên minh đối phó Nga trên toàn cầu, ông Scholz đã mời lãnh đạo của một số nền kinh tế mới nổi tham dự hội nghị thượng đỉnh G7, bao gồm Ấn Độ, Indonesia, Nam Phi, Senegal và Argentina. Tuy nhiên, các khách mời thể hiện rất ít cam kết trong việc tham gia các lệnh trừng phạt, theo giới chức phương Tây.

Thủ tướng Narendra Modi nói với ông Scholz rằng Ấn Độ không thể tham gia bất kỳ nỗ lực nào đối đầu với Nga. Hai nhà lãnh đạo gặp nhau vào chiều 27/6, khi chính phủ Ấn Độ công khai bảo vệ việc mua dầu của nước này, các quan chức cho biết.

Gustav Gressel, chuyên gia của Hội đồng quan hệ Đối ngoại châu Âu, cho biết các biện pháp trừng phạt mang tính biểu tượng, vốn đang được thảo luận, thể hiện phương Tây muốn chiến đấu trên mặt trận kinh tế, thay vì quân sự.

Các nguồn tin cho biết Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã phát biểu trực tuyến tại hội nghị G7, nhắc lại yêu cầu về vũ khí hạng nặng và hệ thống phòng không trước mùa đông, khi Moscow có thể củng cố những gì họ đạt được.

Những giới hạn của cách tiếp cận trừng phạt đang khiến việc tăng cường viện trợ quân sự cho Ukraine nhận được nhiều sự chú ý. Bên cạnh đó, việc răn đe quân sự đang trở thành trọng tâm của các cuộc thảo luận quốc tế, khi hầu hết nhà lãnh đạo G7 tới Madrid (Tây Ban Nha) để tham dự hội nghị thượng đỉnh của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).

Ngoài Nga, G7 cũng xem xét những thách thức dài hạn từ phía Trung Quốc.

Nhóm này đã đưa ra ngôn ngữ cứng rắn nhất cho đến nay đối với Trung Quốc, trong đó có việc lên án hành vi căng thẳng của Bắc Kinh trên Biển Đông.

G7 cũng đưa ra một kế hoạch về cơ sở hạ tầng cho các nước đang phát triển nhằm đối trọng sức ảnh hưởng của Sáng kiến Vành đai và Con đường từ Trung Quốc.