Trong trận bóng đá giữa Đan Mạch và Phần Lan rạng sáng ngày 13/6/2021 trong khuôn khổ vòng chung kết EURO 2020 vừa qua, cầu thủ của đội tuyển Đan Mạch – Christian Eriksen đã bất ngờ đổ gục trên sân bóng ở phút 43 của hiệp 1. Anh không bị va chạm hay chấn thương và trước đó vẫn thi đấu hoàn toàn tích cực, không có biểu hiện suy yếu hay mệt mỏi.

Sau khi ngã gục một thời gian rất ngắn, cầu thủ này đã diễn biến tới ngừng tim và lập tức được các nhân viên y tế hồi sinh tim phổi ngay tại sân bóng.

May mắn, sau vài phút cấp cứu ép tim ngoài lồng ngực và sử dụng máy sốc điện tự động tim cầu thủ này đã đập trở lại và tình trạng hiện tại đã ổn định trong bệnh viện.

Hiện tại nguyên tại sao khiến Eriksen bị ngã gục và ngừng tim chưa được công bố.

Tuy nhiên, TS. Đặng Việt Đức khoa Hồi sức tim mạch – bệnh viện TWQĐ 108 cho rằng không phải đột quỵ não do ý thức, chức năng vận động và cảm giác hồi phục gần hoàn toàn ngay sau cấp cứu tại sân vận động, anh có thể gọi điện thoại cho người thân và bạn bè từ bệnh viện.

Theo TS Đức đây không phải là lần đầu trong bóng giới cũng như các môn thể thao khác trên thế giới chứng kiến hiện tượng như thế này.

Đột tử là tình trạng t‌ử von‌g đột ngột xảy ra trong vòng 1 giờ sau khi khởi phát triệu chứng cấp tính hoặc trong vòng 24h trước đó nạn nhân không có biểu hiện triệu chứng gì.

Trong đó đột tử do tim là hay gặp nhất, theo các nghiên cứu tỷ lệ gặp dao động từ 50 đến 100 trường hợp trên 100.000 dân/năm, nguyên nhân hàng đầu thường là do bệnh lý mạch vành gây nhồi máu cơ tim cấp tức là tình trạng động mạch cấp máu cho cơ tim bị vữa xơ, vôi hóa gây hẹp dần sau đó tắc đột ngột, hậu quả là dẫn tới ngừng tim.

Tuy nhiên các yếu tố nguy cơ để nghĩ tới bệnh mạch vành của Eriksen là rất ít bởi độ tuổi trẻ và rèn luyện thường xuyên. Các rối loạn về nội môi, điện giải cũng không nghĩ tới bới cầu thủ này đã quá quen với tình trạng hoạt động thể lực cường độ cao như thế này lâu rồi.

TS Đức cho rằng có nhiều nguyên nhân rối loạn tim mạch bẩm sinh có thể gây ngừng tim đột ngột ở người trẻ nhưng thường gặp nhất là các nguyên nhân:

bệnh lý cơ tim, đặc biệt bệnh cơ tim phì đại, là tình trạng bệnh lý mà cơ tim bị dầy lên (phì đại) và làm cho cơ tim khó khăn khi co bóp để bơm máu đi, dễ gây nên các rối loạn nhịp tim và ngừng tim.

viêm cơ tim, là tình trạng viêm nhiễm ở cơ tim gây nên rối loạn về hoạt động điện và chức năng bơm máu của tim khiến tim ngừng đập đột ngột. Nguyên nhân hay gặp nhất là do vi rút.

Tuy nhiên, những bệnh lý này là bệnh lý tim mạch thực thể, thường có triệu chứng kèm theo, người bệnh dễ dàng được chẩn đoán qua thăm khám tim mạch thường quy.

Trong trường hợp Christian Eriksen, khả năng Eriksen có tình trạng bệnh lý rối loạn nhịp tim mà các kiểm tra y học thông thường chưa phát hiện được. Đây chính là những đặc điểm của rối loạn nhịp tim bẩm sinh (hoặc gọi là hội chứng rối loạn nhịp tim tiên phát) mà hiểu biết của chuyên ngành tim mạch thế giới vẫn còn nhiều khoảng trống kiến thức.

Theo TS Đức các hội chứng này liên quan đến rối loạn di truyền trong các gen chi phối hoạt động của các kênh ion điện học của tim, có tính chất di truyền gia đình; điểm đặc biệt là các thăm khám về hình thái cấu trúc quả tim, thậm chí giải phẫu t‌ử th‌i thì cấu trúc tim vẫn hoàn toàn bình thường.

Việc phát hiện chủ yếu dựa vào hình ảnh ghi điện tim, nhưng các bất thường trên điện tim đôi khi lại không diễn ra liên tục nên người bệnh và chuyên gia y tế không xác định được.

Điều đáng sợ nhất là các hoạt động điện học bẩm sinh của tim thường dẫn tới rối loạn nhịp tim rất nguy hiểm, thường là nhanh thất, rung thất làm tim không bơm được máu tới các tạng và dẫn tới bệnh nhân nhanh chóng t‌ử von‌g nếu không được cấp cứu kịp thời.

Các rối loạn bệnh lý trên là thường gặp có thể gây rối loạn nhịp tim và ngừng tim ở những người trẻ, khỏe mạnh, thậm chí là người thường xuyên luyện tập thể dục thể thao.

Đặc biệt thể bệnh “nhịp nhanh thất đa hình liên quan đến catecholamine” là loại rối loạn nhịp nguy hiểm liên quan đến gắng sức; khi bệnh nhân gắng sức sẽ xuất hiện nhiều ngoại tâm thu thất đa dạng, sau đó dẫn tới ngừng tim; việc chẩn đoán thể bệnh này dựa vào hỏi bệnh và xét nghiệm 2 gen (RyR2 và CASQ2); đây là thể bệnh có nhiều liên quan đối với trường hợp Christian Eriksen.

Chính vì vậy, TS Đức khuyến cáo đối với những người mà gia đình có yếu tố nguy cơ cao như có người trong gia đình đột tử trẻ dưới 50 tuổi mà giải phẫu t‌ử th‌i không tìm thấy nguyên nhân, tiền sử hay bị ngất không rõ nguyên nhân, liên quan đến gắng sức hoặc cả lúc ngủ nghỉ nên được đi thăm khám đánh giá về bệnh lý tim mạch và theo dõi định kỳ thậm chí làm các xét nghiệm chuyên sâu như xét nghiệm gen nếu có yếu tố nguy cơ cao để sớm phát hiện bệnh và có biện pháp điều trị phù hợp, tránh những biến cố đáng tiếc có thể xảy ra.