Nên chú ý trau dồi các kỹ năng xã hội khi con còn rất nhỏ

Tôi không biết liệu cha mẹ có chú ý đến các vấn đề xã hội của con mình hay không, chẳng hạn như việc trẻ ngại đến trường vì không có ai chơi cùng và chúng không biết cách tương tác với các bạn cùng lớp.

Các nhà tâm lý học gọi tình trạng này là sự yếu kém về mặt xã hội, trẻ không biết cách kết bạn và không biết cách hòa đồng với bạn bè của mình. Trẻ quấy khóc không ai muốn đến trường chơi. Nguyên nhân nào khiến các kỹ năng xã hội của trẻ bị yếu?

Có thể có nhiều lý do khiến trẻ rơi vào tình trạng này, bao gồm căng thẳng, sợ, xấu hổ, các tương tác không đạt yêu cầu...

Bất kể lý do là gì, khi mối quan hệ giữa những đứa trẻ bị rạn nứt do sợ hãi xã hội, các vấn đề khác thường kéo theo.

Ví dụ, một số trẻ tự nhiên nóng nảy, dễ bốc đồng hoặc cực kỳ phấn khích, trong khi một số trẻ khác lại dễ khóc khi sự việc xảy ra. Điều này đã dẫn đến một số trẻ em trở thành nhóm thiệt thòi về mặt xã hội, có thể bị các bạn trong lớp phớt lờ, không chấp nhận, thậm chí bị cô lập.

Nhưng tại sao một đứa trẻ lại dễ dàng bị các bạn đồng trang lứa phớt lờ, hay tại sao chúng phải cố tình xa lánh người khác? Một nguyên nhân rất quan trọng là đến khi trưởng thành những đứa trẻ đã lớn này vẫn không nhận ra rằng một số hành vi không phù hợp của mình đã dẫn đến việc bị người khác xa lánh, lại càng không hiểu tại sao mình lại không được đồng nghiệp chấp nhận. Đương nhiên đây cũng là điều không thể tách rời với việc nuôi dưỡng của cha mẹ từ nhỏ.

Trên thực tế, cha mẹ nên chú ý đến việc trau dồi các kỹ năng xã hội cho con khi con còn rất nhỏ, để con hiểu cách hòa đồng với mọi người, điều này rất quan trọng đối với sự trưởng thành của con.

Biểu hiện của trẻ những trẻ thiếu kỹ năng xã hội là gì?

Các nhà tâm lý học cho rằng yếu kém xã hội là chỉ những đứa trẻ thích ở một mình, rụt rè và thiếu một số kỹ năng xã hội, không thể hiện được bản thân. 

Trên thực tế, nhiều trẻ tự nhiên thích ở một mình bởi một nỗi sợ sâu sắc vì không hoà đồng được với môi trường xung quanh.

Vì thế, có những trẻ mới đi học mẫu giáo được một tháng thì không muốn đi nữa. Trẻ nói rằng không ai thích chơi với mình và không có bạn nên cảm thấy không vui, buồn chán và không muốn đi học.

Vậy, biểu hiện của trẻ những trẻ thiếu kỹ năng xã hội là gì? Trước hết, về tính cách, trẻ sẽ rất nhạ‌y cả‌m và thích thu mình, ích kỷ, kém năng động, thờ ơ, cứng nhắc,...

Thứ hai, về mặt xã hội, trẻ em dễ có một số hành vi xấu như không thích chia sẻ với người khác, đối xử không tốt với người khác, cố ý làm gián đoạn cuộc trò chuyện của người khác, dễ nổi nóng, nói dối và các hành vi xấu khác.

Cuối cùng, về hành vi, trẻ nhìn chung không coi trọng công việc, không ham học hỏi, không hợp tác tốt. Vì vậy sẽ dễ bị người khác chê bai, cự tuyệt.

Các nhà tâm lý học đã tiến hành một số nghiên cứu về sự yếu kém xã hội. Kể từ lúc sơ sinh đến lúc trẻ mới biết đi, não của chúng trở nên rất nhạ‌y cả‌m đặc biệt là đối với một số thông tin nguy hiểm. Tính cách này của một đứa trẻ có thể liên quan đến cha mẹ hoặc những người thân ruột thịt, chúng thường thể hiện sự căng thẳng, lo lắng, nhút nhát, hoảng sợ,… khi trải qua và tiếp xúc với những điều nhạ‌y cả‌m nào đó.

Trên thực tế, trẻ sẽ cảm thấy sợ hãi hoặc khó chịu về điểm yếu xã hội của mình, khi ở trong môi trường xã hội như vậy, tâm trạng lo lắng của trẻ sẽ gây ra những khó chịu về thể chất như tim đập nhanh, đỏ mặt, đổ mồ hôi trộm….

Điều này sẽ khiến trẻ càng muốn né tránh giao tiếp bởi nó nghĩ rằng đó là hậu quả của giao tiếp xã hội. Tiếp đó, chúng lo sợ rằng sự khó chịu của mình sẽ bị người khác phát hiện, chẳng hạn như trạng thái căng thẳng và đổ mồ hôi của mình.

Các nhà tâm lý học cũng đã thực hiện nghiên cứu về sự lo lắng của loại cảm xúc tiêu cực này, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng não bộ của chúng ta thích chú ý đến những điều tiêu cực và dễ bị cảm xúc tiêu cực chi phối và cũng rất nhạ‌y cả‌m với các đánh giá tiêu cực. Vì vậy, những người này cũng có thể đoán và hiểu sai về suy nghĩ của người khác.

3 cách cải thiện kỹ năng xã hội của trẻ rất hữu ích cha mẹ không thể bỏ qua

Trước hết, đầu tiên chúng ta có thể phát triển vòng kết bạn xã hội của trẻ. Bản thân cha mẹ có thể thường xuyên tạo môi trường xã hội cho con như gặp gỡ bạn bè để đưa con đi chơi xe đạp buổi tối, đi công viên tập thể dục,… để rèn luyện cho con thói quen chơi cùng bạn từ khi còn nhỏ. 

Sau đó chúng ta phải nói cho trẻ biết cách tham gia vào nhóm bạn. Khi trẻ được 2 hoặc 3 tuổi, cha mẹ có thể giúp trẻ mang đồ chơi hoặc đồ ăn nhẹ để trẻ học cách chia sẻ và trao đổi với bạn, chẳng hạn như cho trẻ mang đồ chơi ô tô, ván trượt để chơi cùng bạn hoặc tham gia vào một cuộc thi.

Cách này có thể được sử dụng để kéo dài và thúc đẩy tình bạn trực tiếp của trẻ. Tuy nhiên, khi trẻ lên 4 - 5 tuổi, cha mẹ có thể phát hiện và trau dồi sở thích của trẻ, cho trẻ chơi với những người bạn có cùng sở thích, đây là yếu tố quan trọng để trẻ kết bạn.

Nếu bạn nhận thấy con mình thích hát, nhảy, chơi piano,... bạn có thể cho con tham gia một nhóm sở thích như vậy để tăng phạm vi tình bạn của con.

Thứ hai, để dạy trẻ thành thạo các kỹ năng xã hội, cha mẹ có thể bắt đầu bằng ngôn ngữ c‌ơ th‌ể và nét mặt, vì đây là cách thể hiện cảm xúc chân thật nhất.

Vì vậy, chúng ta cần cho trẻ hiểu những biểu hiện trên gương mặt của một người khi họ vui, tức giận, ngạc nhiên, ... hoặc ngôn ngữ c‌ơ th‌ể đi kèm với họ như mở to mắt và miệng để thể hiện sự ngạc nhiên, lắc đầu để thể hiện bất lực, vỗ tay để thể hiện niềm hạnh phúc... 

Sau đó, bạn có thể cho trẻ hiểu ý định thực sự của đối phương từ giọng nói. Giọng điệu và ngữ điệu thực sự là một chỉ số quan trọng để phản ánh cảm xúc của con người. Một số trẻ yếu kém về xã hội có thể không phân biệt được sự khác biệt giữa giọng điệu và ngữ điệu. Chúng có thể nghĩ rằng nói to là tức giận, là phản ứng thái quá,... Điều này đòi hỏi cha mẹ phải dạy con cách phân biệt sự khác nhau về giọng điệu và ngữ điệu.

Cha mẹ cố gắng sử dụng các âm điệu và giọng điệu khác nhau để thể hiện sự đánh giá của chúng về một sự vật, để trẻ biết rằng chỉ riêng âm điệu và giọng điệu có thể không phân biệt được, nhưng cũng cần chú ý đến ngôn ngữ c‌ơ th‌ể đi kèm với sự thể hiện.

Một điểm mấu chốt khác là hãy cho trẻ biết rằng có những ranh giới nhất định về thể chất khi chúng tiếp xúc với người khác. Biết những bộ phận nào trên c‌ơ th‌ể bạn không được chạm vào để tránh xúc phạm người khác.

Cuối cùng, chúng ta phải nuôi dưỡng lòng tự trọng của trẻ.

Nhà tâm thần học nổi tiếng người Mỹ Kathy Cohen từng nói rằng những người có lòng tự trọng tốt hoặc cao sẽ cảm thấy hài lòng về bản thân và thích chính họ. Vì vậy để trẻ hoàn thiện bản thân cũng chính là chìa khóa của việc giao tiếp xã hội.

Tóm lại, chúng ta cần phát triển trẻ em về nhiều mặt, trau dồi các kỹ năng và nghiệp vụ xã hội, biến trẻ em từ những hoàn cảnh khó khăn trở thành những người tự chủ.