Báo lược dịch bài bình luận của nhà văn đoạt giải Pulitzer Robin Givhan về cuộc tranh luận tổng thống cuối cùng, đăng trên Washington Post ngày 23/10.

Tắt micro là tất cả những gì cần thiết để tạo ra một cuộc tranh luận văn minh giữa Tổng thống Donald Trump và cựu Phó tổng thống Joe Biden. Điều này không bình thường và không có gì đáng vui mừng, nhưng ít nhất biện pháp này có tác dụng.

Tổng thống Trump liên tục ngắt lời ông Biden và người điều phối trong cuộc tranh luận đầu tiên vào ngày 29/9, đến nỗi ủy ban tổ chức tranh luận phải tìm cách ngăn ông lại.

Đêm 29/9, gia đình Tổng thống Trump cũng không chịu đeo khẩu trang. Vì vậy, ủy ban dọa sẽ buộc bất kỳ ai không đeo khẩu trang ra khỏi nơi diễn ra cuộc tranh luận. Cuối cùng, mọi người đã làm theo quy định.

Các ứng viên đã mặc màu sắc truyền thống trong đêm tranh luận cuối. Vị tổng thống của đảng Cộng hòa đeo cà vạt màu đỏ tươi trong khi đối thủ đảng Dân chủ chọn màu xanh lam. Vợ của họ cũng đeo khẩu trang phù hợp với trang phục. Đệ nhất phu nhân Mỹ mặc đồ đen và bà Jill Biden mặc chiếc váy hoa màu hồng.

Tất cả đều theo đúng luật. Chỉ điều đó thôi cũng đáng để thở phào nhẹ nhõm.

Thay vì liên tục ngắt lời nhau, cuộc tranh luận tối 22/10 có màn biểu diễn kịch câm đầy cảm xúc.

Hai ứng viên gật đầu, nhếch mép, đảo mắt và nhăn nhó. Có những cái nhún vai, khua tay và chỉ tay vào nhau. Tuy nhiên, rất ít lần hai ứng viên tổng thống chặn lời nhau.

Màn trình diễn lặp lại

Chủ đề thảo luận đầu tiên do người điều phối Kristen Welker của NBC News chọn là đại dịch Covid-19. Điều này dễ hiểu vì đại dịch không có dấu hiệu giảm bớt. Đây là phần ít thông tin và ít hấp dẫn nhất của cuộc tranh luận.

Câu hỏi đặt ra là mỗi ứng viên dự định làm thế nào để đưa Mỹ thoát khỏi đại dịch. Câu trả lời và sự né tránh vấn đề của họ giống như một đoạn phim được lặp lại.

Tổng thống Trump đã chỉ trích chuyên gia về bệnh truyền nhiễm Anthony S. Fauci, sau đó ông lại nói bác sĩ là người tốt.

Ông khoe khoang về quyết định ngăn du khách đến từ Trung Quốc nhập cảnh. Và khi hơn một nửa số bang của nước Mỹ ghi nhận ca nhiễm gia tăng, tổng thống tuyên bố "đại dịch sẽ sớm biến mất".

Tổng thống hết lần này đến lần khác đề cập đến lời nói của "các chuyên gia và cố vấn" rằng "virus sẽ biến mất" hoặc "những người trẻ tuổi thực tế không bị ảnh hưởng. Đó là những gì “mọi người nói”. Tuy nhiên, tổng thống không bao giờ chỉ ra cụ thể những người đó là ai.

Thay vì ngắt lời nhau, cuộc tranh luận lần này như một vở kịch câm đầy cảm xúc. Ảnh: Reuters.

Và câu trả lời của ông Biden vẫn như mọi khi. Ông kêu gọi đeo khẩu trang, giãn cách xã hội, tăng cường xét nghiệm, cung cấp cho trường học và doanh nghiệp nguồn tài chính để mở cửa an toàn.

Các biện pháp này không có gì hấp dẫn, cũng không mang lại hiệu quả tức thời. Tất cả chỉ là lời khuyên của giới khoa học.

Song, ngay cả khi chủ đề tranh luận là đại dịch, ông Trump cũng ẩn ý trước những lập luận tiếp theo. Đó là cáo buộc về con trai của đối thủ, Hunter Biden, và những vướng mắc về tài chính của cựu phó tổng thống.

Ông Trump không thực sự giải thích được những cáo buộc này, và cũng không có bằng chứng thuyết phục. Tuy nhiên, Tổng thống Trump vẫn tiếp tục nhắc lại chúng khi cuộc tranh luận chuyển hướng sang chính sách đối ngoại và vấn đề chăm sóc sức khỏe.

Tổng thống mong muốn hủy bỏ hoàn toàn Đạo luật chăm sóc sức khỏe giá rẻ (ACA). Tuy nhiên, ông vẫn chưa đưa ra được kế hoạch thay thế, được mô tả là “to lớn và tuyệt đẹp”, của đảng Cộng hòa.

Bà Melania Trump và Jill Biden lên sân khấu với chồng sau khi tranh luận kết thúc. Ảnh: Reuters.

Trong khi đó, ông Biden đã dành phần lớn thời gian để tuyên bố mình vô tội trong bất cứ cáo buộc liên quan đến nước ngoài nào.

Ứng viên của đảng Dân chủ cũng nhắc nhở Tổng thống Trump rằng ông không phải đang đối đầu với Hạ nghị sĩ Alexandria Ocasio-Cortez hoặc Thượng nghị sĩ Bernie Sanders hoặc bất kỳ thống đốc đảng Dân chủ nào từng khiến người đứng đầu Nhà Trắng khó chịu.

“Ông ấy nghĩ mình đang chống lại người khác. Ông ấy đang chống lại Joe Biden”, ông Biden nhắc nhở.

Vấn đề gây tranh cãi

Một trong những chủ đề cuối cùng của cuộc thảo luận là chủ‌ng tộ‌c. Như mọi khi, đây là vấn đề căng thẳng nhất.

Bà Welker yêu cầu mỗi ứng cử viên nói chuyện trực tiếp với những người Mỹ gốc Phi qua camera.

"Trẻ con bị tước đoạt sự ngây thơ khi bố mẹ chúng giải thích cho các con về cách tương tác với cảnh sát. Đó chính là kết hợp giữa sự sợ hãi và tự bảo vệ. Bạn có đồng cảm với những gia đình đó không", bà Welker hỏi.

Người điều phối Kristen Welker của NBC News đã kiểm soát rất tốt cuộc tranh luận tối 22/10. Ảnh: Reuters.

Ông Biden trả lời đầu tiên. Ứng viên của đảng Dân chủ nhìn vào máy quay và trình bày quan điểm về những cuộc trò chuyện với con cái, và ý nghĩa của hành động đó.

Trong khi đó, ông Trump không thể nhìn thẳng vào khán giả. Tổng thống liên tục chuyển ánh nhìn từ người điều phối sang ông Biden và ngược lại.

Khi cuộc trò chuyện chuyển sang phong trào Black Lives Matter và nạn phân biệt chủ‌ng tộ‌c, tổng thống khoe khoang về việc tài trợ cho các trường đại học và cao đẳng da đen. Ông Trump cũng nói về việc ủng hộ cải cách tư pháp Hình Sự.

“Tôi là người ít phân biệt chủ‌ng tộ‌c nhất trong căn phòng này”, tổng thống Mỹ tuyên bố.

Nhưng tổng thống nói gì với những người tin rằng ông thêm dầu vào ngọn lửa thù hận chủ‌ng tộ‌c? "Tôi không biết phải nói gì". Có lẽ đó là khoảnh khắc chân thật nhất của tổng thống trong đêm.

Cuối cùng, bà Welker yêu cầu mỗi người tưởng tượng bài phát biểu trong ngày nhậm chức. Bạn sẽ nói gì với những người Mỹ không bỏ phiếu cho bạn? Làm thế nào để khiến nước Mỹ đoàn kết?

Tổng thống Trump chọn nói về tiền. “Thành công sẽ mang chúng ta đến với nhau”, người đứng đầu Nhà Trắng nói.

Ông Trump tin mọi thứ đều là giao dịch và khi có tiền, bất cứ thứ gì, bất cứ ai cũng có thể mua được. Người Mỹ da đen có thể mua sự giải thoát nạn phân biệt chủ‌ng tộ‌c. Phụ nữ có thể mua bình đẳng giới. Nước Mỹ có thể mua lại danh tiếng đang dần tiêu tan, sự nhân đạo và công bằng của mình.

Bài phát biểu nhậm chức của ông Biden không phớt lờ vấn đề kinh tế. Tuy nhiên, cựu phó tổng thống cũng chỉ ra một số thứ đơn giản là không mua được bằng tiền. “Tôi sẽ đảm bảo rằng bạn được lắng nghe”, ông Biden nói. "Tôi sẽ chọn hy vọng thay vì sự sợ hãi".

Sự khác biệt giữa hai ứng cử viên tổng thống trong câu trả lời lần này vô cùng rõ ràng, và không có chiếc mic nào bị tắt.